MAHA TAIT 2025 Marathi Grammar Questions 01 | MAHA TAIT मराठी व्याकरण प्रश्नोत्तरे IBPS Pattern नुसार

नमस्कार मित्रांनो, आज आपण या पोस्टमध्ये MAHA TAIT 2025 साठी महत्त्वाचे मराठी व्याकरणाचे 15 प्रश्नोत्तरे घेत आहोत. हे सर्व 15 प्रश्न MAHA TAIT 2025 Exam खूप महत्त्वाचे ठरणार आहेत, कारण हे सर्व प्रश्न IBPS Pattern नुसार घेण्यात आलेले आहेत.

प्रश्न 1: ‘तोंडघशी पडणे’ वाक्प्रचाराचा योग्य अर्थ ओळखा.
1) तोंडावरचे तेज नाहीसे होणे
2) विश्वासाच्या ठिकाणी फसगत होणे
3) लढावयास सिद्ध होणे
4) वाटेल तसे बोलणे
5) घशाला त्रास होणे
उत्तर : 2) विश्वासाच्या ठिकाणी फसगत होणे
स्पष्टीकरण: तोंडघशी पडणे : विश्वासाच्या ठिकाणी फसगत होणे
तोंड देणे : लढावयास सिद्ध होणे
तोंड टाकणे : वाटेल तसे बोलणे
तोंड उतरणे : तोंडावरचे तेज नाहीसे होणे

प्रश्न 2: योग्य विग्रह करा. हर्षोल्हास
1) हर्षाने उल्हास
2) हर्षातून उल्हास
3) हर्ष किंवा उल्हास
4) हर्ष आणि उल्हास
5) हर्ष आणि आनंद
उत्तर : 4) हर्ष आणि उल्हास
स्पष्टीकरण: विग्रह : एखाद्या सामासिक शब्दाचे कमीत कमी शब्दांमध्ये स्पष्टीकरण करणे म्हणजे विग्रह होय.
हर्षोल्हास – हर्ष आणि उल्हास
हा इतरेतर द्वंद्व समासाचे उदाहरण होऊ शकेल.
कारण विग्रह करताना आणि या समुच्चय उभयान्वयी अव्ययाचा वापर करावा लागला आहे.
द्वंद्व समासामध्ये दोन्ही पदे सारखीच महत्त्वाची असतात.

प्रश्न 3: पुढील शब्दसमूहासाठी एक शब्द सांगा.
पोटातील गर्भ जन्माआधी मारून टाकणे.
1) भ्रूणहत्या
2) खून
3) आत्महत्या
4) बालहत्या
5) यापैकी नाही
उत्तर : 1) भ्रूणहत्या
स्पष्टीकरण: काही महत्त्वाचे शब्द समूह :
भ्रूणहत्या – पोटातील गर्भ जन्माआधी मारून टाकणे
आत्महत्या – स्वतः स्वतःचा जीव घेणे.
बालहत्या – बालकाची केलेली हत्या
खून – काहीतरी कट कारस्थाने एखाद्याचा जीव घेणे

प्रश्न 4: ‘सामान्यतः स्त्रियांना दाग दागिने व भारी कपड्यांची भारीच आवड असते.’ यातील ‘भारी’ हा शब्द शब्दाच्या कोणत्या जातींमध्ये येतो ?
1) क्रियाविशेषण
2) सर्वनाम
3) क्रियापद
4) विशेषण
5) यापैकी नाही
उत्तर : 4) विशेषण
स्पष्टीकरण: विशेषण : नामाबद्दल विशेष माहिती सांगून नामाची व्याप्ती मर्यादित करणाऱ्या शब्दास विशेषण असे म्हणतात
क्रियाविशेषण : क्रियापदाबद्दल विशेष माहिती म्हणजेच क्रिया केव्हा, कोठे, कधी, कशी व किती प्रमाणात घडली हे सांगणाऱ्या शब्दाला क्रियाविशेषण म्हणतात.
क्रियापद : वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणाऱ्या क्रियावाचक शब्दाला क्रियापद म्हणतात
सर्वनाम : नामाची होणारी पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी नामा ऐवजी येणाऱ्या शब्दास सर्वनाम म्हणतात.

प्रश्न 5: खालील वाक्यातील प्रयोग ओळखा.
छकुलीने बाहुलीस झोपवले.
1) अकर्मक प्रयोग
2) पुराण कर्मणी
3) कर्मणी प्रयोग
4) भावे प्रयोग
5) समापन कर्मणी प्रयोग
उत्तर : 4) भावे प्रयोग
स्पष्टीकरण: भावे प्रयोग :
प्रयोगाच्या मुख्य तीन प्रयोगांपैकी एक प्रयोग आहे.
भावे प्रयोग ओळखण्याच्या खुणा :
वाक्यातील कर्त्याला प्रत्यय असतो.
वाक्यातील कर्माला देखील प्रत्यय असतो.
वाक्यातील क्रियापद हे नेहमी तृतीयपुरुषी, नपुंसकलिंगी, एकवचनी असून स्वतंत्र असते.
भावे प्रयोगात कर्ता तसेच कर्म गौण असतात तर क्रियापदाचा जो भाव असतो तो प्रधान असतो. त्यालाच वाक्यात प्राधान्य असते.

प्रश्न 6: खालील म्हणीचा योग्य अर्थ ओळखा.
बळी तो कानपिळी
1) व्यर्थ गोष्टीसाठी खटाटोप करणे
2) जगलो तर करूनच दाखवीन असा बाणा
3) बलवान माणूस इतरांवर हुकूमत गाजवतो
4) श्रीमंत घरात लेकरं हुशार असतात
5) बापाच्या मोठेपणावर ऐटीत राहणारा मुलगा
उत्तर : 3) बलवान माणूस इतरांवर हुकूमत गाजवतो
स्पष्टीकरण: बळी तो कानपीळी : बलवान माणूस इतरांवर हुकूमत गाजवतो
बडे बाप का बेटा : बापाच्या मोठेपणावर ऐटीत राहणारा मुलगा
बहिऱ्यापुढे भाषण व आंधळ्यापुढे दर्पण : व्यर्थ गोष्टीसाठी खटाटोप करणे
बचेंगे तो और भी लढेंगे : जगलो तर करूनच दाखवीन असा बाणा

प्रश्न 7: पुढील वाक्यातील क्रियापद ओळखा.
शेतीची कामे यंदा लांबली.
1) शेती
2) लांबली
3) यंदा
4) कामे
5) क्रियापद नाही
उत्तर : 2) लांबली
स्पष्टीकरण: क्रियापद : वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणाऱ्या क्रियावाचक शब्दाला क्रियापद म्हणतात. असे शब्द शक्यतो हो वाक्याचा शेवट करतात.
वाक्यात दर्शवलेली क्रिया ही क्रियापदाची आहे.
दिलेल्या वाक्यात ‘लांबली’ हा शब्द वाक्यातील क्रिया दाखवतो. तसेच त्या वाक्याचा शेवट देखील करतो म्हणून ते क्रियापद आहे.

प्रश्न 8: घना आणि राधाचा शुभविवाह झाल्यावर त्यांच्या कुटुंबीयांना एकदाचे …………. .
1) सद्गदित झाल्यासारखे वाटले
2) सव्यापसव्य झाल्यासारखे वाटले
3) न भूतो न भविष्यती वाटले
4) हायसे वाटले
5) हर्षोल्हास वाटले
उत्तर : 4) हायसे वाटले
स्पष्टीकरण: हायसे वाटणे : एखादे संकट किंवा त्रास दूर झाल्यामुळे होणारी एक सुखद भावना, किंवा एखादे काम सोपे झाल्यावर होणारी शांतता.
सद्गदित होणे : गहिवरणे
सव्यापसव्य करणे : यातायात करणे
न भूतो न भविष्यती होणे : पूर्वी न झालेली व पुढे न होणारी गोष्ट घडणे
हर्षोल्हास वाटले : हर्ष आणि उल्हास वाटला

प्रश्न 9: खालील शब्दाचा विरुद्धार्थी शब्द ओळखा. चिरंतन
1) शिकार
2) क्षणभंगुर
3) चिरकाल
4) चिरायू
5) अल्पायु
उत्तर : 2) क्षणभंगुर
स्पष्टीकरण: विरुद्धार्थी शब्द :
चिरंतन x क्षणभंगुर
शिकार x थोडे
चिरकाल x अल्पकाल
चिरायू x अल्पायु

प्रश्न 10: ‘पांगिरा’ ही कादंबरी कोणी लिहिली आहे ?
1) विश्वास पाटील
2) रणजीत देसाई
3) शिवाजी सावंत
4) ना. स. इनामदार
5) नामदेव ढसाळ
उत्तर : 1) विश्वास पाटील
स्पष्टीकरण: विश्वास पाटील : पांगिरा, पानिपत, झाडाझडती, संभाजी, महानायक इ.
शिवाजी सावंत : मृत्युंजय, युगंधर, लढत, छावा इ.
रणजीत देसाई : श्रीमान योगी, राधेय, स्वामी, आलेख इ.
नागनाथ इनामदार : झुंज, झेप, शहेनशहा इ.
नामदेव ढसाळ : गोलपिठा, खेळ इ.

प्रश्न 11: ‘कोणत्याही प्रश्नाचे लगेच उत्तर देणारा’ या शब्दसमूहासाठी योग्य शब्द लिहा.
1) वाचाळ
2) तोंडाळ
3) शब्दप्रभू
4) हजरजबाबी
5) फटकळ
उत्तर : 4) हजरजबाबी
स्पष्टीकरण: कोणत्याही प्रश्नाचे लगेच उत्तर देणारा : हजरजबाबी
खूप बोलणारा : वाचाळ
दुसऱ्यांवर तोंड टाळणारा : तोंडाळ
भाषेवर प्रभुत्व असणारा : शब्दप्रभू
मोकळ्या स्वभावाचा : फटकळ

प्रश्न 12: भावे प्रयोगात क्रियापदाचा ………… याला प्राधान्य म्हणतात.
1) कर्म
2) काळ
3) भाव
4) कर्ता
5) यापैकी नाही
उत्तर : 3) भाव
स्पष्टीकरण: प्रयोगाचे मुख्य तीन प्रकार पडतात.
कर्तरी प्रयोग, कर्मणी प्रयोग, भावे प्रयोग
कर्तरी प्रयोग – या प्रयोगात कर्त्याला प्राधान्य असते.
कर्मणी प्रयोग – या प्रयोगात कर्माला प्राधान्य असते
भावे प्रयोग – या प्रयोगात क्रियापदाच्या भावाला प्राधान्य असते.
या प्रयोगात क्रियापद कर्ता किंवा कर्माच्या तंत्रानुसार बदलत नसून ते नेहमी तृतीयपुरुषी, एकवचनी, एकारान्त असते.

प्रश्न 13: ज्या प्रयोगात संयुक्त क्रियापदाच्या क्रियापदाने समाप्तीचा अर्थ सूचित होतो अशा प्रयोगाला कोणता प्रयोग म्हणतात ?
1) प्राचीन कर्मणी
2) शक्य कर्मणी
3) समापन कर्मणी
4) नवीन कर्मणी
5) यापैकी नाही
उत्तर : 3) समापन कर्मणी
स्पष्टीकरण: समापन कर्मणी : ज्या प्रयोगात संयुक्त क्रियापदाच्या क्रियापदाने समाप्तीचा अर्थ सूचित होतो अशा प्रयोगाला समापन कर्मणी प्रयोग म्हणतात.
उदा; त्यांची गोष्ट लिहून झाली
प्राचीन कर्मणी : प्राचीन मराठी काव्यात सकर्मक धातूला ज हा प्रत्यय लावून करिजे, बोलिजे, अशांना प्राचीन कर्मणी प्रयोग म्हणतात.
उदा; नळें इंद्रासी असे बोलिजेलें
शक्य कर्मणी : शक्यता सुचवलेली असते.
उदा; मला आता डोंगर चढवतो.
नवीन कर्मणी : कर्मणी प्रयोगातील कर्त्याला कडून हे शब्दयोगी अव्यय लावून इंग्रजी भाषेतील पद्धतीप्रमाणे रचना करण्याचा नवीन प्रकार.
उदा; शिपायाकडून चोर पकडला गेला.

प्रश्न 14: तिने आपले …………. हात माझा गालांवरून फिरवले.
पुढील शब्दाचा विरुद्धार्थी शब्द रिकाम्या जागेत भरा. मुलायम
1) खरखरीत
2) मृदु
3) मलीन
4) क
5) गोड
उत्तर : 1) खरखरीत
स्पष्टीकरण: महत्त्वाचे विरुद्धार्थी शब्द :
मुलायम x खरखरीत
मृदु x कठीण
मलीन x स्वच्छ
कडू x गोड
वरील वाक्यात विरुद्धार्थी शब्दाचा वापर अशा प्रकारे होईल, तिने आपले खरखरीत हात माझ्या गालांवरून फिरवले.

प्रश्न 15: समास ओळखा. पंचप्राण
1) बहुव्रीहि समास
2) द्वंद्व समास
3) तत्पुरुष समास
4) द्विगु समास
5) अव्ययीभाव समास
उत्तर : 4) द्विगु समास
स्पष्टीकरण: पंचप्राण : पाच प्राण्यांचा समूह
द्विगु समासात पुरुष समासाचा एक उपप्रकार आहे.
ज्या सामासिक शब्दातील दुसरे पद महत्त्वाचे आहे तर पहिले पद हे संख्या विशेषण आहे आणि अशा सामासिक शब्दावरून एका समूहाचा बोध होतो, तेव्हा त्यास द्विगु समास म्हणतात
द्विगु समासाची काही महत्त्वाची उदाहरणे :
पंचवटी – पाच वडांचा समूह
नवरात्र – नऊ रात्रींचा समूह
त्रिभुवन – तीन भुवनांचा समूह
चतुर्मास : चार महिन्यांचा समूह
अव्ययीभाव समास : ज्या समासातील पहिले पद महत्त्वाचे असून ते अव्यय असते, त्या समासाला अव्ययीभाव समास असे म्हणतात.